نحوه پرداخت مهریه چگونه است ؟

وضعیت پرداخت مهریه زوجه حسب آنکه مهریه تعیین گردیده شده عین معین بوده باشد یا نه ،متغییر بوده و احکام مجزایی را باید برآن بارنمود.در این مقاله به تعریف مهریه و نحوه پرداخت مهریه و قوانین مربوط به آن می پردازیم.

اقسام مهرالمسمی

ماده 1078 قانون مدنی بیان می دارد که هرچیزی را که مالیت داشته و قابل تملک باشد، می تواند به عنوان مهریه قرار بگیرد. همان گونه که ملاحظه می گردد این ماده اختیار مطلق را در تعیین مهریه به زوجین داده است. که مصادیق آن در مفاد قانونی 1082 و 1083 قانون مدنی به وضوح دیده می شود. این مفاد به مصادیق مهرالمسمی اعم از اینکه مهریه تعیین شده قرار است عین معین بوده باشد و یا وجه رایج و نحوه اینکه، پرداخت قرار است به چه نحوی بوده باشد، اشاراتی داشته است.

قانون مهریه در مورد به اجرا گذاشتن مهریه عین غیرمنقول:

مهرالمسمی تعیین شده اگر عین معین بوده باشد:

ارزش این بحث در اینجاست که اگر مهریه تعیین گردیده شده، عین معین بوده باشد. زوجه به محض انعقاد آن حق مالکیت بر آن پیدا نموده، و دیگر زوج نمی تواند اسباب ممانعت زوجه را از حقی که نسبت به آن مال غیرمنقول پیدا نموده، از او سلب بنماید. البته به شرطی که تمامی تشریفات قانونی انتقال مالکیت زوجه نسبت به مال غیرمنقول معین در دفترخانه اسناد رسمی به وجود آمده باشد. و این تملیک صرفا در قالب شرط ضمن عقد نبوده باشد که، بعدا زوج بخواهد از تعهد خود استنکاف بورزد. و همچنین در جایی که قرار است مهریه عین معین منقول بوده باشد مثل اتومبیل، و زوج از پرداخت آن ممانعت به عمل آورد مطابق ماده122 قانون آیین دادرسی اگرخواسته خواهان که زوجه است مطالبه عین معین بوده باشد امکان تقاضای زوجه به توقیف مال مذکور برای دریافت طلبش بوده و همچنین رعایت قاعده ماده 523 که رعایت ممنوعیت توقیف اموالی که جزو مستثنیات دین بوده راجع به مالی که عین معین بوده لازم الرعایه نبوده است.آموزش مهارت و فنون حقوقی

مهر المسمی تعیین شده اگر عین معین نباشد:

اما در فرضی که قرار است خواسته خواهان مطالبه دینی که وجه یا سکه بهارآزادی بوده باشد امکان توقیف اموال زوج منوط به آن بوده که استعلامات سه گانه انجام و چنانچه مال مذکور از مستثنیات دین نبوده باشد امکان توقیف وجود داشته است. مطالبق با ماده 1 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی)

مزیت دیگری که می توان راجع به مهر معین بیان داشت آن بوده که اگر زوجه خواستار طلب مهریه اش از زوج بوده باشد و کاشف به عمل آید که، مال مورد انتقال به زوجه اعم از اینکه منقول بوده یا غیرمنقول متعلق به غیر بوده، به موجب ماده 1100 قانون مدنی زوجه مستحق مثل یا قیمت بدل مال مذکور اعم از مثل یا قیمت بوده است. مگر آنکه مالک اجازه تصرف زوجه را در ملک مذکور بدهد.

پس با این پیش مقدمه متوجه این امر شدیم که، مهر المسمی زوجه می تواند به صورت پول نقد،سکه،طلا،اموال منقول یا غیرمنقول بوده باشد. که تعیین آن به تراضی زوجین بستگی داشته است. اما حسب مزایایی که برشمردیم تعیین مهر مال غیر منقول معین به عنوان بهترین مهر بوده است.چرا که زوجه برای دسترسی به طلب مالی خود از آنجایی که به مجرد عقد نکاح حق مالکیت بر مهر یافته است. و در صورت امتناع زوج به پرداخت، می تواند تقاضای توقیف مال معین شده را بخواهد. و اثبات اینکه این مال جزو مستثیات بوده است یا نه نبوده و زوج ملزم به پرداخت آن بوده است.چگونه زن از شوهرش طلاق بگیرد؟

قانون مهریه در مورد به اجرا گذاشتن مهریه وجه نقد:

اما در فرضی که قرار است مهر المسمی تعیین گردیده شده، پرداخت وجه، سکه بهارآزادی و یا مال منقول بوده باشد و زوجه خواستار طلب خود بوده باشد، رسیدن زوجه به دین خود ممکن است با دردسرهایی برای او همراه بوده باشد و ممکن است با موانعی در بین راه مواجه بوده باشد:

مساله اول آن بوده که، زوجه قبل از دریافت طلبش ملزم به آن بوده که، توانایی مالی زوج بر پرداخت دینی که او را ملزم نموده است داشته است یا نه. چرا که به موجب قانون جدید مهریه اصل بر عدم تمکن مالی زوج بوده است.  

مساله دوم آن است که زوجه نمی تواند، برای طلب مهریه اش تقاضای توقیف اموال زوج را قبل از انجام تشریفات قانونی بخواهد. و در این فاصله امکان سو استفاده نمودن از اینکه زوج اموالش را نقل و انتقال صوری به منظور فرار از طلبش بدهد بسیار بالا است.

مساله سوم آن است که زوجه برای ممانعت از پرداخت، ادعای اعسار طرح نماید که اگر درخواستش قبول گردد پرداخت طلبش را به صورت اقساطی می تواند پرداخت نماید.

مساله چهارم آن است که اگر زوج معسر بوده باشد، از پرداخت طلبش معاف گردیده و من باب عدم پرداخت مهریه قرار نیست که حبس شود. اما در رابطه با نحوه پرداخت مهریه در این شرایط قانون گذار در تبصره ماده 1082 این گونه بیان می دارد که چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی تعیین می گردد، محاسبه و پرداخت خواهد شد. مگر آنکه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند. و در رابطه با نحوه محاسبه پرداخت مهریه به زوجه ای که قرار است از ماترک طلبش را دریافت بنماید، تاریخ فوت مبنای محاسبه مهریه بوده است.

قانون مهریه در مورد به اجرا گذاشتن مهریه سکه بهارآزادی:

اما چنانچه مهریه تعیینی، پرداخت سکه بهارآزادی بوده باشد نحوه پرداخت مطابق قانون جدید مطالبه مهریه بدین شرح بوده است:

 ماده 22 قانون حمایت خانواده

چنانچه مهریه در زمان وقوع عقد تا 110 سکه تمام بهارآزادی یا معادل آن باشد، امکان توقیف اموال زوج حسب درخواست زوجه به میزان طلبش با رعایت مستثنیات دین بوده است. و در رابطه با مازاد بر میزان اعلام گردیده شده، اثبات ملائت زوج به پرداخت از سوی زوجه بوده است. که در این راستا زوج ممکن است برای فرار از ادای دین خود با طرح دادخواست اعسار، مدعی آن بوده باشد که، ناتوان از پرداخت مهریه زوجه به صورت یکجا بوده است. و حکم به پرداخت به صورت تقسیطی حسب قبول قاضی صادر کننده حکم داده شود. البته لازم به ذکر بوده که رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی بوده است.

نحوه پرداخت مهریه در عقد موقت:

در رابطه با نکاح موقت از آنجایی که عدم تعیین مهر، به صحت عقد خدشه وارد نموده، لذا تعیین مهریه به تراضی زوجین امری الزامی بوده است. و همانند عقد دائم، زوج و زوجه می توانند راجع به اینکه مهریه در نظر گرفته شده چه باشد، باید یکدیگر اتفاق نظر بنمایند. و این شرح تفاسیر که راجع به عقد دائمی بیان نمودیم اجرایی بوده و تنها نکته قابل توجه آن است که زوجه برای به اجرا گذاشتن مهریه خود اگر قرار است از طریق اداره ثبت اقدام نماید، باید سند رسمی زوجیت بر اینکه نکاح موقتی بینشان برقرار بوده است را ارائه بدهد.

ضمانت پرداخت مهریه:

و به عنوان بحث آخر بیان داریم که گاهی اوقات زوجه از آنجایی که به زوج اطمینان خاطر در اینکه به تعهدش پایدار بوده، و حق مالی او را که پرداخت مهریه بوده است را، می پردازد نداشته ، این اختیار را دارد که از سردفتر بخواهد که در قسمت پرداخت مهریه درج نماید که شخصی ضامن این پرداخت در صورت عدم تعهد زوج بوده است. و پس از اخذ امضا از ضامن او نسبت به ادای دین عهده دار بوده است.

حرف آخر

قانون گذار اختیار تعیین نوع مهریه را بر عهده زوجین، و بر توافقی که ضمن عقد نکاح بر آن اتفاق نظر داشته اند، گذاشته است .این مهریه تعیین شده می تواند شامل هر چیزی که ارزش مالی داشته باشد، از وجه رایج گرفته تا هر نوع عین منقول یا غیر منقول، و آنچه در اینجا قابل توجه بوده آن است که، زوجه به عنوان شخص متقاضی طلب، حسب اینکه مهر المسمی تعیین شده چه بوده است، باید اقامه دعوی تحت عنوان وصول مهریه به مرجع صلاحیت دار بنماید. با مراجعه به ماده12 قانون حمایت خانواده متوجه خواهیم شد که، جز موردی که خواسته عین غیرمنقول بوده است زوجه توانسته حسب اختیار دادگاه محل اقامت خویش یا دادگاه محل اقامت زوج را تعیین بنماید. لذا توجه به این امر تعیین شده چه بوده باشد عین معین بوده یا چیز دیگر اعم از وجه رایج ،سکه بهارآزادی و غیره، بسیار مهم است. و جز در تعیین مرجع صلاحیت دار، بحث دیگر راجع به نحوه پرداخت مهریه بوده است که حسب مورد در رابطه با نحوه وصول هر یک تشریفات قانونی نیازمند بوده است که حسب درخواست زوجه به مرجع صلاحیت دار، در رابطه با نحوه پرداخت حکم صادر گردیده خواهد شد.کتاب آموزش تخصصی و کاربردی کار در دفاتر اسناد رسمی

اسماعیل وفایی سردفتر و مدیرآموزشگاه وفاگستر

سوالات متداول