بنیان خانواده بسیار با ارزش هست و اگر پایه هایش فروبریزد یکی از مشکلاتی که به وجود می آید مسئله حضانت فرزند هست. همسرانی که زمانی زینت هم بودند آرامش روحی و روانی یکدیگر را مختل می کنند و کودکان قربانی این ماجرا هستند؛ یا مرگ عضو مهمی از خانواده آسیب پذیرترین اعضای خانواده یعنی کودکان را دچار آشفتگی می کند. کودکانی که آغوش گرم پدر و مادر به آنها آرامش مى داد آنها را به چه کسی باید سپرد: پدر، مادر، فامیل یا جامعه؟ قانون این مشکل را حل کرده ولی دشواریهایی همچنان وجود دارند، برای آشنایی بیشتربا معقوله حضانت کودک طبق قانون تا پایان مطلب با آموزشگاه وفاگستر همراه باشید.

حضانت چیست؟

حضانت از کلمه حِضن گرفته شده و برابر فارسى آن پهلو است و به معناى نگهدارى چیزى مى باشد؛ همچون پرنده اى که از تخم هاى خود در زیر بالهایش نگهدارى مى کند؛ به عبارتی مراقبت، محافظت و نگهداری از فرزند است. به زنى که تربیت کودک را به عهده مى گیرد حاضنه مى گویند.
حضانت عبارت است از؛ حق نگهدارى و سرپرستى طفل که به شخصى واگذار مى شود. از نظر مفهومى؛ همه گونه نگهدارى از کودک مانند برآوردن نیازهاى غذایى، تربیت و آموزش را در بر مى گیرد.
در قانون مدنى ایران، ماده 1168: به این امر به روشنى اشاره شده است که نگهدارى و سرپرستى کودک، هم حق و هم تکلیف پدر و مادر است. در ماده 1287 به صراحت آمده: (پدر و مادر، مکلف هستند در حدود توانایى خود، به تربیت کودکان خویش بپردازند و نباید آن را رها بگذارند)
به اینصورت قدرتى به پدر و مادر داده شده است که بتوانند از فرزند خود نگهدارى کنند و کسى حق ندارد کودک را از آنها بگیرد و باید آن را انجام دهند. البته مادر مى تواند از سرپرستى و نگهدارى کودک سرباز بزند، ولى پدر نمى تواند.آموزش مهارت و فنون حقوقی

حضانت در صورت جدایی زن و مرد

حضانت کودکان تا پایان 7 سالگی با مادر، سپس تا 9 سالگی برای دختران و 15 سالگی برای پسران است. بنابر بر ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی: (برای نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می کنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است.) توجه کنید؛ مادر، تا زمانى که ازدواج نکرده و تا 7 سالگی از هرکسی در تربیت و نگهدارى فرزندش سزاوارتر و شایسته تر است.

سلب حضانت در صورت طلاق توافقی

زوجین گاهاً توافق می کنند نگه داری دائم فرزندان با یکی از آنها باشد یا حتی با اینکه فرزند کمتر از ۷ سال است حضانت با پدر باشد؛ در این موارد طبق ماده ۴۱ قانون حمایت خانواده: هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به  نگهداری طفل بر خلاف مصلحت اوست،نکات مهم در تنظیم وکالت طلاق میتواند در مورد واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین ناظر با پیش بینی حدود نظارت یا رعایت مصلحت طفل بر خلاف توافق زوجین عمل کند. پس اگر بین والدین توافقی برایحضانت و سرپرستی شده باشد فقط در صورت اثبات اینکه مصلحت طفل سلب حضانت است می تواند نگهداری را از مادر یا پدر سلب کند. مطابق ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی : (اگر مادر درمدتی که حضانت طفل به او است مبتلا به جنون شود یا به دیگری شوهر کند حق حضانت با پدر خواهد بود)؛ ((جنون یا شوهر کردن مادر موجب سلب نگهداریست.))

حق حضانت در صورت فوت پدر

در صورت مرگ یکى از مادر و پدر، حق نگهدارى و سرپرستى به دیگرى منتقل مى شود. در ماده 1171 قانون مدنى ایران به این نکته اشاره می شود: (حضانت طفل در صورت مرگ یکى از والدین، به دیگرى منتقل مى شود؛ حتى اگر پدر طفل فوت کرده باشد و براى او قیم تعیین کرده باشد)؛ بنابراین با فوت پدر نگهداری طفل با مادر است. البته اگر پدر بزرگ پدری در قید حیات باشد ولایت با اوست. ولی نگهداری با مادر است. در قانون مدنى ایران ماده 1170 هم به این مسأله اشاره شده است که ازدواج مادر مانع از حضانت است. ازدواج دوباره زن را به حقوق شوهر مشغول مى کند و از نگهداشت مصلحت فرزند باز مى دارد. برابر ماده ۴۳ قانون حمایت از خانواده : (حضانت فرزندانی که پدرشان فوت شده با مادر آنها است) مگر آنکه دادگاه حضـانت به مادر را خلاف مصلحت فرزند تشخیص دهد.

سرپرست باید داراى شرایطى باشد:

سلامت عقلی:

به طور طبیعى کسى که مى خواهد نگهدارى و تربیت کودک را به عهده بگیرد, باید از سلامت عقلى برخوردار باشد وگرنه مصلحت کودک به خطر مى افتد.

بلوغ:

در مورد سرپرستى این شرط در موردى که سرپرست و نگهدارنده پدر یا مادر باشند بی معنیست ولی امکان دارد عمه یا خاله نابالغ وجود داشته باشند قبل از پدر یا جد پدری.

توانایی نگهدارى و سرپرستی:

شخص اگر به خاطر زیادى سن ناتوان از نگهدارى و سرپرستى باشد، نمى تواند سرپرستی کودک را به عهده بگیرد.

شایستگى اخلاقى:

سرپرست وظیفه تربیت کودک را به عهده دارد. بنابراین وقتی سلامت اخلاقى نداشته باشد، تربیت کودک در معرض خطر قرار مى گیرد و شایستگی آنرا ندارد.کتاب آموزش تخصصی و کاربردی کار در دفاتر اسناد رسمی

در ادامه این مقاله اسماعیل وفایی سردفتر و مدیر آموزشگاه حقوقی وفاگستر ویدیوی کاملی از حضانت فرزندان و مسائل مربوط به آن تهیه نموده که مخاطبین عزیز را به مشاهده آن دعوت می کند.

فیلم آموزشی حضانت فرزندان

سوالات متداول