شهروندانی که قصد دارند برای اولین بار در دادگاه علیه شخصی اقامه دعوا کنند، اطلاع ندارند که برای مطرح کردن آن باید چه اقداماتی انجام دهند و در نتیجه موجب سرگردانی آن‌ها در مراجع قضایی و دادگاه‌ ها می‌شود. اولین کاری که باید برای شروع یک دعوای حقوقی بکنید، نوشتن دادخواست است. دادخواست یا عریضه به معنای دادخواهی کردن است و در اصطلاح حقوقی به آغاز اقامه دعوا از سوی خواهان علیه خوانده از طریق سیستم دادگستری گفته می ‌شود. در بسیاری از مواد قانونی دادخواست به معنی برگه دادخواست استفاده می‌شود یعنی برگه ‌ای که شخص به وسیله آن دادخواهی خود را به دادگاه ارائه می‌کند. “دادخواست چیست و چگونه تنظیم می شود ؟”

برای آشنایی بیشتر تا پایان مطلب با آموزشگاه آزاد خدمات حقوقی وفاگستر همراه باشید.

دادخواست چیست؟

دادخواست شکایتی است که به مراجع قضایی به صورت نوشتاری یا گفتاری عرضه می ‌شود. دادخواست وسیله رسمی احقاق حقوق است که از طریق مراجعه به دادگاه‌ ها صورت می‌ گیرد و اولین کاری که باید برای شروع یک دعوای حقوقی بکنید، نوشتن دادخواست است. دادگاه بعد از عرضه دادخواست از سوی افراد ذی ‌نفع به دعوا رسیدگی می کند و رسیدگی آن هم منوط به خواسته شخص خواهد بود که در دادخواست اعلام کرده ‌است. دادخواست نوشتاری به‌ وسیله برگه‌ ای به نام برگه دادخواست انجام می‌گیرد و باید در قالب، فرم مشخص، به صورت کتبی و بر روی برگ‌ های چاپی ویژه‌ تهیه شود و به دادگاه عرضه شود. دادخواست برگه‌ ای است با ظاهر و ستون ‌بندی خاص که در مراجع دادگستری در اختیار افراد قرار داده می ‌شود تا دعاوی حقوقی خود را در آن تنظیم کنند. دادخواست همچنین شکایت حقوقی است، و می ‌تواند دارای پیوست باشد.دادخواست چیست و چگونه تنظیم می شود ؟

 فرد با تنظیم و تقدیم برگه دادخواست مطابق شرایطی مشخص ‌شده در قانون، مراجع قضایی را موظف به رسیدگی و صدور رای راجع به خواسته خود می‌ کند. در پرونده های حقوقی جهت رسیدگی به شکایت، تنظیم دادخواست الزامی است. دادخواست با اظهارنامه تفاوت دارد اظهارنامه وسیله رسمی مطالبه حق است که از سوی اداره ثبت اسناد یا دفاتر دادگاه‌ها ابلاغ می‌ شود؛ ولی دادخواست را از راه مراجعه به دادگاه‌ها عرضه می ‌کنند. مشخصات خواهان یا وکیل وی، خوانده و خواسته باید در دادخواست درج شود. درج نام و نام خانوادگی، محل سکونت و امضا در دادخواست الزامی است و نبود آن باعث رد فوری دادخواست می ‌شود.آموزش مهارت و فنون حقوقی

اجزاء دادخواست

1. نام، نام خانوادگی، نام پدر، سن، اقامتگاه و در صورت امکان شغل خواهان.
   (قید نشدن مشخصات یا ناقص بودن آن باعث رد دادخواست خواهان می‌گردد.)
2. در صورتی که دادخواست توسط وکیل تقدیم شود، مشخصات وکیل باید درج گردد.
3. نام، نام خانوادگی، اقامتگاه و شغل خوانده.
4. تاریخ تقدیم دادخواست (باید شمسی و با تمام حروف نوشته شود.)
5. تعیین خواسته و بهای آن است که باید در دادخواسـت مشخص شود، مگر آنکه تعیین بها ممکن نباشد یا خواسته مالی نباشد.
6. خواسته یا مالی است یا غیرمالی.
7. تعهداتی که به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می‌داند به طوری که مقصود واضح و روشن باشد.
8. آنچه را که خواهان از دادگاه درخواست دارد و حق خود می‌داند. همچنین باید مربوط به یک مورد مشخص یا چند مورد مرتبط با هم باشد و خواهان نباید مسائل مختلف را در یک دادخواست بگنجاند و با آن طرح دعوا کند.
9. شرح دادخواست: خواهان می بایست به صورت واضح خواسته خود را شرح دهد؛ ذکر ادله و وسایلی که خواهان برای اثبات ادعای خود دارد، از اسناد و نوشته‌ها، شهود و غیره نیز لازم است. پس از اینکه خواسته خود را مطرح کرد باید امضا و اثر انگشت خود را ضمیمه دادخواست کند.
10. مدارک و مستندات: دادخواست و کلیه برگ‌های پیوست به آن باید در دو نسخه و در صورت تعدد مدعی علاوه بر یک نسخه باشد.
11. امضای خواهان و در صورت عجز از امضا، اثر انگشت. “دادخواست چیست و چگونه تنظیم می شود ؟”

تفاوت لایحه و دادخواست

دادخواست با لایحه تفاوت دارد و قبل از لایحه نویسی هست؛ دادخواست در زمانیست که شما قصد طرح یا اقامه یک دعوای حقوقی علیه دیگران را دارید. دادخواست معمولاً در پرونده های حقوقی برای آغاز روند دادرسی توسط فرد خواهان ارائه می گردد و بسیار کوتاه و مختصر است، اما لایحه متن قانونی می باشد که طرفین دعوا می توانند از آن برای اثبات بی گناهی و دفاع از حقوق خود استفاده کنند. لایحه به برگه ای تایپ شده گفته می شود، که خواهان و خوانده با تنظیم دقیق و ارائه آن به همراه ضمایم به دادگاه ارائه می دهند؛ دادخواست به برگه چاپی مخصوصی گفته می‌شود که درخواست خواهان در آن قید شده ‌است.اصول لایحه نویسی چیست ؟

تفاوت شکایت کیفری و دادخواست

دعوای کیفری مربوط به عملی می شود که برای مرتکب آن مجازات تعیین شده است؛ ولی برای دعوای حقوقی دادگاه مجازاتی در نظر نمی ‌گیرد و فقط مرتکب عمل را به دادن حقوق قانونی دیگری یا انجام تکالیف ملزم می کند. شکایت کیفری را در هر کاغذی می ‌توان نوشت و به مراجع قضایی تحویل داد، ولی دادخواست حتما باید در برگ مخصوصی در قالب، فرم مشخص و به صورت کتبی و بر روی برگ‌ چاپی ویژه‌ تهیه شود در غیر این صورت مورد پذیرش قرار نمی‌ گیرد.تفاوت حقوق کیفری و حقوق خصوصی

دادخواست در مراحل دادرسی

دادخواست باتوجه به آنکه در کدام مرحله دادرسی قرار داشته باشد، دارای انواع گوناگونی است:

1.      بدوی یا نخستین

دادرسی در این مرحله آغاز می شود و دعوای نخستین اقامه می شود؛ و به آن دادخواست اصلی نیز گفته می شود.

2.      طاری

هر دادخواستی که در جریان دعاوی اقامه شده، تقدیم گردد؛ در صورت وحدت منشا یا ارتباط کامل دعوای اقامه شده با دعوای اصلی دادخواست طاری محسوب می شود؛ و انواع مختلفی دارد:

• دادخواست اضافی: دادخواستی است که خواهان در ضمن رسیدگی، دعوای دیگری علاوه بر دعوای قبلی مطرح کند.
• متقابل: دادخواستی است که به وسیله خوانده اصلی در مقام دفاع ازخود علیه خواهان اصلی اقامه می کند.
• جلب ثالث: دادخواستی است که شخص ثالثی به خواست یکی از دو طرف دعوا (خواهان و خوانده) به دادرسی جلب می گردد.
• ورود ثالث: دادخواستی است که شخص ثالثی که مدعی حقی برای خود یا برای تقویت یکی از اطراف دعوا (خواهان یا خوانده) است.

3.      واخواهی

این دادخواست برای خوانده ای است که در طول دادرسی در دادگاه حقوقی نخستین حاضر نبوده و برای این خوانده غائب، حکم غیابی صادر شده باشد. دادخواست واخواهی به خوانده غائب، این حق را می دهد که به حکم دادگاه اعتراض کند.

4.      دادخواست تجدید نظر

این دادخواست بعد از صدور حکم از دادگاه نخستین به خواهان یا خوانده دعوای نخستین، حق اعتراض و تجدیدنظر می ‌دهد. دادخواست تجدیدنظر به دادگاه نخستین صادر کننده حکم تقدیم می شود و بعد از انجام تشریفات قانونی کل پرونده به یکی از شعب دادگاه تجدید نظر استان جهت بررسی دوباره ارسال می شود. کتاب آموزش تخصصی و کاربردی کار در دفاتر اسناد رسمی

اسماعیل وفایی سردفتر و مدیر آموزشگاه حقوقی وفاگستر

سوالات متداول