برائت نامه پزشکی چیست ؟
پزشکان قبل انجام هر گونه اقدامات پزشکی از جمله جراحی یا درمان اقدام به گرفتن رضایت نامه یا برائت نامه از بیمار یا اولیای بیمار می کنند تا اگر احیاناً خطائی از آنها سر زد، مسئولیتی متوجه پزشک نباشد. پزشک به هنگام تشخیص و درمان بیمار باید همواره اصول فنی و استانداردهای شغلی را مدنظر داشته باشد و بر اساس اصول حرفه ای خود در راستای درمان بیمار گام بردارد. برائت نامه پزشکی ، برگه ای است که بیمار پیش از ورود به اتاق جراحی امضا می کند. امضای این برگه باعث سلب مسئولیت کیفری از پزشک معالج می شود.
اخذ برائت چیست؟
برائت از اصطلاحات حقوقی جزا و به معنای پاک شدن از تهمت و عیب است. از دیدگاه فقها شرط برائت در حقوق اسلامی به ضمان پزشک مربوط می شود و شرایط رفع مسئولیت کیفری را فراهم می نماید. از شرایط صحت برائت می‌توان به: قصد و رضای بیمار و پزشک، موضوع برائت، مشروعیت جهت، آگاه سازی پیش از اخذ برائت و اهلیت طرفین اشاره نمود.
با توجه به مواد قانونی چنین برداشت می شود که اخذ برائت تنها مربوط به پیش از درمان و معالجه می شود. در حقیقت برائت محصول اراده طرفین قرارداد است و در نتیجه می‌توانند بر سر از بین بردن مسئولیت احتمالی به توافق برسند. ولی این عمل حقوقی در صورتی صحیح و معتبر است که مخالف قانون و اخلاق نباشد. شرط برائت در حقوق از دیدگاهی برآمده است که به ضمان پزشک قائل شده اند و پزشک را در برابر بیمار مسئول هرگونه فعل و خطای خود دانسته است. خواه عمل پزشک زیان آور ناشی از تقصیر پزشکی باشد و یا پزشک در درمان مرتکب هیچ گونه تقصیری نشده باشد. از همین نظر برای کاهش شدت این حکم راه کاری به نام برائت ارائه شده است. دوره های آموزش دفتر اسناد رسمی ویژه بازار کار
برائت قبل از وجود حق امر عبث و مخالف با اصول حقوقی است هنوز هیچ حقی به وجود نیامده و زایل کردن چیزی که به وجود نیامده بیهوده است. برائت قبل از ارتکاب جرم مغایر با اصول حقوقی است ولی با توجه به اینکه هیچ پزشکی در صورت ضامن بودن، جرات نمی‌کند دست به عمل جراحی بزند و قانون گذار سعی نموده تا مشکل مردم حل شود و در مواردی فوری هم اجازه گرفتن را لازم ندانسته است. اصل بر برائت در قانون اساسی به عنوان قانون مادر آمده است. که بیان کننده اهمیت آن است. اصل بر برائت در قانون اساسی در اصل ۳۷ قانون اساسی بیان شده است که: (اصل، برائت است و هیچ کس از نظر قانون مجرم محسوب نمی شود، مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح ثابت گردد.)
برائت نامه پزشکی چیست؟
پزشک علاوه بر رعایت اصول فنی باید برخی از مسائل انسانی و اخلاقی را رعایت کند، و در نهایت، تلاش صادقانه و آگاهانه خود را جهت بهبودی بیمار به کار گیرد که عدم رعایت این گونه تعهدات مسئولیت پزشک را به دنبال دارد. برائت نامه برگه ای است که از سوی خود بیمار یا ولی او قبل از عمل جراحی امضاء می شود تا به نوعی رفع مسئولیت کیفری از سوی پزشک معالج قبل از اقدامات درمانی باشد. قانونگذار در ماده 495 قانون مجازات نیز بر این نکته تاکید کرده است که اخذ برائت نامه از مریض یا ولی او باعث سلب مسئولیت کیفری از پزشک معالج خواهد شد. جرایم پزشکی و مجازات آن چیست؟
مطابق ماده ۴۹۵ قانون مجازات اسلامی: (هر گاه پزشک در معالجاتی که انجام می دهد موجب تلف یا صدمه بدنی شود، ضامن دیه است مگر آن که عمل او مطابق مقررات پزشکی و موازین فنی باشد یا اینکه قبل از معالجه برائت گرفته باشد و مرتکب تقصیری هم نشود و چنانچه اخذ برائت از مریض به دلیل نابالغ یا مجنون بودن او معتبر نباشد یا تحصیل برائت از او به دلیل بیهوشی و مانند آن ممکن نشود، برائت از ولی مریض تحصیل می شود.) تبصره: (در صورت عدم قصور یا تقصیر پزشک در علم و عمل برای وی ضمان وجود ندارد هرچند برائت اخذ نکرده باشد.) زمان اخذ برائت تنها مربوط به پیش از درمان و معالجه است. در واقع بخاطر این است که پزشک با خاطری آسوده و مطمئن به درمان بیمار بپردازد.
تفاوت رضایت نامه و برائت نامه
در رضایت ضمان (تعهد بودن شیء برعهده دیگری و برعهده گرفتن آن) باقی است؛ ولی در برائت ضمان از بین می رود. در صورتیکه پزشک فقط رضایت نامه اخذ نماید در صورت مرگ، نقص عضو یا خسارت مالی بیمار، ضامن است؛ و در صورتیکه برائت نامه اخذ نماید مسئول خسارت وارده نیست. هرچند که پزشک در بروز عوارض مقصر نیست و حتی در صورت عدم اخذ برائت نیز ضامن نیست؛ همچنین اگر پزشک در انجام اقدامات پزشکی مقصر باشد و کوتاهی کند، برائتی که قبل از درمان گرفته است موجب از بین رفتن مسئولیت او نخواهد شد.
در ماده ۴۹۵ قانون مجازات اسلامی، بند ج از ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی که موارد رافع مسئولیت کیفری را نام برده مقرر شده است که: (هر نوع عمل جراحی یا طبی مشروع که با رضایت شخص یا اولیا یا سرپرستان یا نمایندگان قانونی وی و رعایت موازین فنی و علمی و نظامات دولتی انجام می شود. در موارد فوری اخذ رضایت ضروری نیست.) کتاب آموزش تخصصی و کاربردی کار در دفاتر اسناد رسمی
شرایط صحت برائت نامه
- طرز نوشتن برائت نامه باید صریح بوده و مسائل غامض پزشکی و اصطلاحات پیچیده که خارج از فهم عامه باشد، در آن قید نشود. باید متنی ساده، روشن و به دور از هرگونه ابهام داشته باشد و از اصطلاحات پزشکی که هرکسی متوجه نمی شود، استفاده نشود.
- برائت نامه نباید به زور و تهدید گرفته شود. بیمار باید رضایت کامل داشته باشد.
- مشروعیت جهت که عمل پزشکی برای درمان باشد نه مواردی مثل سقط جنین، عقیم سازی و از این قبیل.تنظیم اسناد افراد بیمار و زندانیان به همراه فیلم آموزشی
- موضوع باید معلوم و معین باشد، موضوع که عبارتست از عدم مسئولیت پزشک در قبال بروز خسارت احتمالی ناشی از درمان که ممکن است بیمار متحمل آن شود. و برائت نامه نباید مقید و مشروط به انجام شرط و یا تعهد خاصی از طرف مریض باشد.
- بیمار باید عاقل و بالغ باشد زیرا گرفتن برائت نامه از مجنون و صغیر باطل است.
اسماعیل وفایی سردفتر و مدیر آموزشگاه حقوقی وفاگستر
سوالات متداول
برائت نامه برگه ای است که از سوی خود بیمار یا ولی او قبل از عمل جراحی امضاء می شود تا به نوعی رفع مسئولیت کیفری از سوی پزشک معالج قبل از اقدامات درمانی باشد. برای اطلاعات بیشتر به مقاله مراجعه نمایید.
رضایت نامه برگه ای است که بیمار پیش از هر اقدامی که در جهت درمانش صورت بگیرد آن را امضا می کند. و به وسیله آن بیمار از خطراتی که ممکن است در روند درمان برای او ایجاد شود و راه‌های درمانی اطلاع یابد.
اولیا، قیم و وکیل او است که باید اقدام به امضای برائت نامه کند.
اگر پزشک اقدام به اخذ برائت نامه کرده باشد و کاری خارج از موازین فنی و علمی انجام دهد که باعث خسارت به بیمار شود مسئول خواهد بود، و وجود برائت نامه مسئولیت او را سلب نمی کند.
اخذ رضایت ضرورت ندارد و پزشک ضامن محسوب نمی شود.
پاسخگویی به متقاضیان مشاوره و دوره های آموزش در واتس آپ
تهران – خیابان پیروزی – میدان 13 آبان – خ افراسیابی – نرسیده به تقاطع ائمه اطهار – پلاک 174 – طبقه 2- واحد 4
تلفن : 33182790 – 021 تلفن همراه : ۰۹۰۳۷۹۰۰۸۷۸