آیا بخشش مهریه قابل ابطال است ؟

مهریه زوجه قابل اسقاط نبوده مگر آنکه زوجه اسباب اسقاط آن را برای زوج فراهم سازد که در قانون به صور مختلفی این بخشش ممکن است صورت بپذیرد:آیا بخشش مهریه قابل ابطال است ؟

ابراء مهریه

بخشش مهریه در قالب عقد هبه معوض یا غیر معوض

بخشش مهریه با استفاده از عقد صلح

اقرار نامه

وضعیت رجوع از مهریه به صورت مطلق نبوده و تنها در شرایطی ممکن است قابل بازگشت بوده باشد و زوجه بتواند علی رغم آنکه مهریه اش را به همسرش بذل نموده آن را دریافت بنماید.

بیان داشتیم که به مجرد عقد نکاح زوجه نسبت به مهریه خود حق مالکیت مطلق پیدا نموده، و می تواند حسب اختیارش بر مصلحت زندگی، با حق مالیش رفتارکند. که، یکی از این اقدامات آن بوده که همسرش را حسب دوست داشتن زیاد یا به عللی دیگر در قبال انجام شرط یا عمل به انجام کاری از پرداخت دینی که بر ذمه اش بوده معاف بنماید. که این اقدام را ممکن است بدون انجام  تشریفات خاص و طی تنظیم آن با سند عادی تمام یا بخشی از مهریه خود را بذل بنماید.تنظیم سند بذل مهریه محضری

و یا با مراجعه به دفترخانه اسناد رسمی و با به ثبت رسانیدن آن، در حضور دو شاهد مرد، زوج را از پرداخت مهریه معاف سازد. بگذارید شرح مختصری در رابطه با مواردی که از اسباب سقوط تعهدات بوده و موجب گردیده که ذمه زوج را از پرداخت دینی که به موجب قانون او را بری نماید کمی صحبت کنیم.

اسباب اسقاط حق رجوع به مابذل مهریه:

ابراء مهریه:

زوجه ممکن است زوج را از پرداخت حقوق مالی که، ملزم به پرداخت آن بوده به موجب ماده 289 قانون مدنی به اختیار خود بری الذمه بنماید. اصل بر آن بوده که، امکان رجوع از مابذل مهریه برای زوجه ای که، همسرش را از پرداخت دینی که بر ذمه اش بوده ابراء نموده دیگر وجود نداشته است و موجب اسقاط تعهد زوج گردیده است. به شرط آنکه شخص داین که زوجه بوده است، برای اقدام به این عمل حقوقی اهلیت کامل داشته باشد. و با زور و اجبار اقدام به انجام این کار ننماید. “آیا بخشش مهریه قابل ابطال است ؟”

بذل مهریه:

زوجه ممکن است این بخشش را در قالب عقد هبه، عین موهوبه را به شخص متهب که زوج بوده است ببخشد که به دو حالت مصداق پیدا می نماید:

هبه معوض :

زوجه با زوج شرط می بندد که، در ازای شرط خاصی و یا دریافت کردن عوضی مهریه خود را به او بذل نماید. که مصداق بارز آن زمانی است که، زوجه به حدی از همسرش تنفر پیدا نموده که با او شرط می بندد که، در ازای بخشش مهرش، او را طلاق بدهد. یا حضانت فرزندانش را به او ببخشد. و امکان رجوع از مابذل برای زوجه در شرایطی که در راستای جلب رضایت زوج به امر طلاق او را از پرداخت دینی که ملزم به پرداخت آن بوده بری نموده است تا زمانی برقرار بوده است، و به زوجه این حق را داده است که، بتواند مهریه بخشیده شده را باردیگر از زوج طلب بنماید. که رجوع را در مهلت مقرره که اعلام می داردحق رجوع از مابذل در طلاق خلع تا مدت ایام عده بوده است و بعد از آن دیگر از زوجه پذیرفته نشده است. اما در فرضی که هبه معوض بوده، و در قبال آن عوضی به زوجه داده شده است مطابق صراحت ماده 803 قانون مدنی دیگر امکان رجوع نبوده است.

هبه غیر معوض:

در این نوع هبه زوجه بدون لحاظ نمودن شرط و یا دریافت عین معین در ازای بخشش مهریه از زوج مهریه خود را به او بخشیده است. که در این حالت هم، به مانند هبه معوض از آنجایی که تکلیف زوج بر پرداخت دینی که نسبت به زوجه از بین نرفته است لذا حق رجوع از هبه بوده است.آموزش مهارت و فنون حقوقی

صلح مهریه به زوج:

ممکن است زوجه در قالب صلح نامه، اعم از معوض یا غیر معوض، مهریه خود را به زوج صلح بنماید. از آنجایی که ماهیت عقد مربوطه عقد لازم بوده است، زوجه امکان فسخ صلح واقع شده را نداشته، مگر آنکه شرط فسخ عقد در ضمن صلح نامه درج گردیده شود.، و یا زوجین ضمن تراضی با یکدیگر بر اقاله قرارداد با یکدیگر توافق بنمایند.

اقرارنامه :

در رابطه با این حالت زوجه، در مقام شخصی که مستحق دریافت حق مالی خود بوده، طی سند عادی یا رسمی اقرار می نماید که، مهریه خود را از زوجه دریافت نموده و دیگر طلبی من باب دریافت مهریه از زوج نداشته است در اینجا طبق قاعده فقهی عدم سماع الا انکار بعد الاقرار که بیان می دارد هر انکاری که بعد از اقرار واقع شود مطلقا مردود بوده است ( ماده 1277 قانون مدنی.

لذا ادعای زوجه بر اینکه مهریه خود را از زوج دریافت ننموده، قابل قبول نیست و لذا نمی توان به آن ترتیب اثر داد و زوجه را مستحق دریافت مهریه دانست.

همان گونه که در بحث مورد نظر بیان نمودیم متوجه شدیم که، زوجه حسب اختیار و اراده خود می تواند زوج را از پرداخت حق دینی که نسبت به او داشته، بری الذمه بنماید. و این بذل را به صور مختلفی که بیان نمودیم ضمن سند عادی یا سند رسمی بیان دارد. هر چند قانون گذار منع قانونی راجع به این امر اعمال ننموده، و اختیار را بر عهده زوجه نهاده است. که هر تصمیمی که اراده نماید، راجع به حق مهریه خود بگیرد. و صرف داشتن اهلیت و قصد و رضای زوجه به اقدام این عمل حقوقی را کافی دانسته است.شرایط و مراحل طلاق توافقی

اما به وفور دیده می شود که زوجه حسب هیجان و احساساتی که داشته ممکن است، اقدام به انجام این عمل نموده، و تنها پشتوانه مالی خود را از دست بدهد. و بعدها متوجه اشتباهی که نموده بشود، و بخواهد از بخشش خود رجوع بنماید. که در شرایطی بیان نمودیم حق رجوع از مابذل بوده، و زوجه توانسته آن را باطل بنماید.لذا تنظیم محتوی سندی که قرار است ملاک بخشش مهریه زوجه قرار بگیرد تعیین کننده آثار این قرارداد حقوقی بوده است. که اعلام می دارد که، زوجه در چه شرایطی می تواند از مابذل خود رجوع نماید. که جز در رابطه با موردی که بخشش من باب هبه معوض بوده است ادعای دریافت مهریه از سوی زوجه قابل قبول نبوده است چرا که زوجه خود موجبات سقوط تعهدات دین را برای زوج فراهم آورده است.

سوالات متداول