مجازات تعزیری و صدور حکم تعزیری

بر اساس قانون مجازات اسلامی، مجازات اصلی به چهار دسته حد، قصاص، دیه و تعزیر تقسیم می شود و هر کدام یک از آنها دارای شرایطی میباشند و برای جرایم خاصی قرارداده شده‌ اند؛ تعزیر مجازاتی است که شامل عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و به موجب قانون در موارد نقض مقررات حکومتی و ارتکاب به محرمات شرعی تعیین شده و اعمال می گردد. در این مقاله به جرم و مجازات تعزیری خواهیم پرداخت. تا پایان مطلب با آموزشگاه آزاد خدمات حقوقی وفاگستر همراه باشید.

جرم تعزیری چیست؟

در قانون مجازات ‌ها درجه ‌بندی شده اند، تا هر کسی بر اساس درجه جرمی که مرتکب شده است، مجازات شود. در قانون چهار نوع مجازات وجود دارد: قصاص، حد، دیه و تعزیر که هر کدام از این مجازات‌ها برای جرایم خاصی پیش‌بینی شده‌اند. مطابق ماده 14 قانون مجازات اسلامی: مجازاتهای مقرر در این قانون چهار قسم است. (الف – حد) (ب – قصاص) (پ – دیه) (ت – تعزیر). (تبصره- چنانچه رابطه علیت بین رفتار شخص حقوقی و خسارت وارد شده احراز شود دیه و خسارت، قابل مطالبه خواهد بود.)؛ و مطابق ماده 18 قانون مجازات اسلامی: تعزیز مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و به ‌موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال می‌ گردد. منظور از محرمات شرعی، مواردی است که سابقه حرمت شرعی دارد، مانند کلاهبرداری، خیانت در امانت و… و منظور از نقض مقررات حکومتی نیز جرائم مربوط به نظم عمومی است. آموزش مهارت و فنون حقوقی

مجازات تعزیری و صدور حکم تعزیری

نوع، مقدار، کیفیت اجراء و مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام تعزیر به ‌موجب قانون تعیین می‌ شود. دادگاه در صدور حکم تعزیری، با رعایت مقررات قانونی، موارد زیر را مورد توجه قرار می‌ دهد:

الف ـ انگیزه ارتکاب و وضعیت ذهنی و روانی مرتکب حین ارتکاب جرم

ب ـ شیوه ارتکاب جرم، گستره نقض وظیفه و نتایج زیان ‌بار آن

پ ـ اقدامات مرتکب پس از ارتکاب جرم

ت ـ سوابق و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تأثیر تعزیر بر وی

(تبصره – چنانچه دادگاه در حکم صادره مجازات حبس را بیش از حداقل مجازات مقرر در قانون تعیین کند، باید مبتنی ‌بر بندهای مقرر در این ماده و یا سایر جهات قانونی، علت صدور حکم به بیش از حداقل مجازات مقرر قانونی را ذکر کند. عدم رعایت مفاد این تبصره موجب مجازات انتظامی درجه چهار می ‌باشد.)

در خصوص نوع جرایم تعزیری مانند ، کلاهبرداری، ارتشا و اختلاس و میزان مجازاتشان قانون مشخصی وجود ندارد و تعیین نوع واندازه وکیفت اجرا به وسیله حاکم شرع و توسط قانون اجرا می گردد.

درجات مجازات های تعزیری

مجازات تعزیری درجه ۱

1. حبس بیش از بیست و پنج سال
2. جزای نقدی بیش از یک میلیارد ریال
3. مصادره کل اموال
4. انحلال شخص حقوقی

مجازات تعزیری درجه ۲

1. حبس بیش از پانزده تا بیست و پنج سال
2. جزای نقدی بیش از پانصد و پنجاه میلیون ریال تا یک میلیارد ریال

مجازات تعزیری درجه ۳

1. حبس بیش از ده تا پانزده سال
2. جزای نقدی بیش از سیصد و شصت میلیون ریال تا پانصد وپنجاه میلیون ریال

مجازات تعزیری درجه ۴

1. حبس بیش از پنج تا ده سال
2. جزای نقدی بیش از یکصد و هشتاد میلیون ریال تا سیصد و شصت میلیون ریال
3. انفصال دائم از خدمات دولتی و عمومی

مجازات تعزیری درجه ۵

1. جزای نقدی بیش از هشتاد میلیون ریال تا یکصد و هشتاد میلیون ریال
2. محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از پنج تا پانزده سال
3. ممنوعیت دائم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی
4. ممنوعیت دائم از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی

مجازات تعزیری درجه ۶

1. حبس بیش از شش ماه تا دو سال
2. جزای نقدی بیش از بیست میلیون ریال تا هشتاد میلیون ریال
3. شلاق از سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه و تا نود و نه ضربه در جرائم منافی عفت
4. محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از شش ماه تا پنج سال
5. انتشار حکم قطعی در رسانه ها
6. ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
7. ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
8. ممنوعیت از اصدار برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال

مجازات تعزیری درجه ۷

1. حبس از نود و یک روز تا شش ماه
2. جزای نقدی بیش از ده میلیون ریال تا بیست میلیون ریال
3. شلاق از یازده تا سی ضربه
4. محرومیت از حقوق اجتماعی تا شش ماه

مجازات تعزیری درجه ٨

1. حبس تا سه ماه
2. جزای نقدی تا ده میلیون ریال
3. شلاق تا ده ضربه

آزادی مشروط

درمورد محکومان به حبس بیش از 10 سال پس از نصف حبس و در سایر موارد پس از گذشت یک سوم مجازات، دادگاه  درمورد مواردی همچون پرداخت به موقع خسارت‌های ناشی از جرم و یا نشان دادن حسن اخلاق حکم آزادی مشروط را صادر کند.کتاب آموزش تخصصی و کاربردی کار در دفاتر اسناد رسمی

معافیت مجازات

در درجه‌های 7 و 8 دادگاه در مورد وجود شرایطی همچون فقدان سابقه کیفری و جبران ضرربه معافیت از مجازات حکم می دهد.

تخفیف مجازات

اگر شرایط تخفیف همچون حسن سابقه، گذشت شاکی، معرفی خود و… باشد. دادگاه مجازات تعزیری را کمتر می کند.

تعلیق مجازات

در محکومیت‌های تعزیری درجه 3 تا 8 دادگاه می‌تواند اجرا تمام یا قسمتی از مجازات را با رعایت شرایطی همچون نبود محکومیت کیفری مؤثر از دو تا پنج سال تعلیق کند.

تعویق صدور حکم

تعویق به معنای تعلیق دررسیدگی به پرونده است که قاضی در شرایط خاصی رسیدگی به پرونده متهم را به تعویق می اندازد تا رسیدگی بهتر صورت گیرد. صدور حکم از طرفی به مدت 6 ماه تا دو سال می تواند به تعویق بیافتد.

اسماعیل وفایی سردفتر و مدیر آموزشگاه حقوقی وفاگستر

سوالات متداول