خير،علاوه بر نقل و انتقال اموال، مي‌توان در مورد مسائل ديگر نيز وصيت كرد. از جمله آنكه انجام بعضي امور و تعهدات را در صورت قبول، برعهده‌ي ديگري گذاشت.

وصيت تمليكي عبارت است از اينكه كسي عين يا منفعتي را از مال خود براي زمان بعد از فوتش به ديگري مجاناً تمليك كند اما وصيت عهدي برخلاف وصيت تمليكي، فرد مالك چيزي نمي‌شود بلكه اداره اموال يا اموري به او واگذار مي‌شود.

مال مورد وصيت ، بايد ماليت و منفعت عقلايي داشته باشد . بايد قابل نقل و انتقال باشد ( وقف نباشد و..).وصيت كردن بر مال نامشروع ( از طريق دزدي و .. ) باطل است .

طبق قوانين ايران وصيت الزاما بايد به‌صورت كتبي باشد و وصيت شفاهي قابليت استناد قانوني در دادگاه را ندارد.وصيت كردن براي موضوعاتي مثل مواد مخدر و مشروبات الکلی باطل است زيرا چيزي كه وصيت مي‌شود بايستي منفعت عقلايي و ارزش مادي داشته باشد و غيرمشروع نباشد.وصيت‌كننده نمي‌تواند مال ديگري را حتي اگر با اجازه‌ي آن شخص باشد، موضوع وصيت قرار بدهد.مالي را كه در آينده به وجود مي‌آيد مي‌توان وصيت نمود مثلا ميوه‌ي درختي را كه بعدا ثمره مي‌دهد را مي‌شود وصيت كرد.وصيت‌كننده بايد داراي كمال (عقل و بلوغ) باشد و از روي اختيار وصيت كند. وصيت شخص مُكره صحيح نيست. در تنظيم وصيت نامه شخص بايد بداند كه بعضي از واجبات را مانند حج واجب شده و بدهكاري حقوقي همچون خمس و زكات و مظالم، كه ادا كردن آنها واجب است بايد از اصل مال پرداخت شود.

ارث طبقه بندي دارد و اولويت هاي بالا مثل مهريه قابل دريافت است البته مراحل قانوني مثل حصول اطمينان از نداشتن ديون ديگر بايد طي شود.

معمولا وصيت نامه هاي رسمي چون كاملا به صورت قانوني انجام مي شود و توسط افراد داراي شرايط و آگاه به موارد وارث و موصي انجام مي شود در ارتباط با ابطال آن دلايل كمي وجود دارد و تنها در صورتي مي توان ابطال اين وصيت نامه انجام شود كه بتوان ادعا كرد كه اين وصيت نامه جعلي است و وارث در دادگاه اين دادخواست را مطرح كرده و سپس قاضي مشخص مي كند كه وصيت نامه جعلي است يا خير.اگر ثابت شود كه فرد وصي كننده در موقعي كه وصيت خود را نوشته تحت فشار بوده و با رضايت كامل نبوده مي توان درخواست داد كه آن وصيت نامه را باطل كرد.اگر اموالي كه جزء اموال مورد توجه در وصيت نامه است و اموال در نظر گرفته شده براي وصيت نامه جزء اموال توقيفي باشد به راحتي ابطال كردن اين وصيت نامه امكان دارد، معمولا در اين موارد طلبكاران مي توانند اين اموال را از طريق دادگاه تعقيب كرده و وصيت نامه را ابطال كنند.در مواقعي كه وصيت نامه براي فرار از دين صورت بگيرد مي توان اگر اين مورد را ثابت كرد درخواست داد كه اين وصيت نامه باطل شود، فردي كه وصيت نامه اش را مشخص مي كند و خودكشي كند اين وصيت نامه او باطل اعلام مي شود.اگر متوفي در وصيت نامه خود يك يا چند تن از وراث خود را از ارث محروم كرده باشد، آن وصيت نامه باطل است چرا كه بموجب قانون هيچ كس نميتواند ورثه خود را از ارث محروم نمايد. اگر متوفي دو وصيت نامه نوشته باشد و مشخص شود كه اين دو با يكديگر مغايرت دارند، هر دو وصيت نامه باطل است.اگر با تكيه بر ادله اي ثابت شود كه متوفي از وصيت خود رجوع نموده است آن وصيت نامه باطل تلقي مي گردد. اگر وصيت نامه تنظيمي داراي ايرادات شكلي باشد مانند اينكه وصيتي بصورت سري نوشته شده باشد و بعد مشخص شود كه متوفي سواد نداشته، آن وصيت نامه باطل است و يا اينكه مهر و امضاء متوفي در وصيت نامه با اصل مهر و امضاي او مطابقت نداشته باشد و جعلي باشد، آن وصيت نامه نيز باطل است.

هر وصيتي كه بدون رعايت تشريفات قانوني تنظيم شود در مراجع رسمي و دادگاهها پذيرفته نمي شود مگر اشخاص ذينفع در تركه (ورثه) به صحت آن اقرار نمايند كه در اين صورت به نسبت سهم الارث وارثي كه اقرار كرده اند صحيح است.

وصيت نامه رسمي در دفتر اسناد رسمي تنظيم مي‌گردد و تابع تشريفات و مقررات اسناد رسمي است و اعتبار و رسميت آن از وصيت‌نامه خودنوشت و سري بيشتر است. اگر كسي وصيت خود را به صورت رسمي تنظيم كند هيچ خدشه اي به آن وارد نيست. با توجه به اعتبار وصيت نامه رسمي بي سوادان و كساني كه توانايي نوشتن ندارند مي‌توانند با مراجعه به دفاتر اسناد رسمي براي خود وصيت نامه رسمي تنظيم كنند.

وصيتي سري توسط موصي امضاء و لاك و مهر مي‌شود و در اداره ثبت محل اقامت او يا محل ديگري كه در آيين نامه وزارت دادگستري معين شده است، به امانت گذاشته مي‌شود. در واقع اين نوع وصيت نامه تركيبي از وصيت نامه خود نوشت و رسمي است زيرا با وجود اينكه نزد مامورين رسمي تنظيم نشده است اما بايد به ترتيبي كه براي امانت اسناد در قانون ثبت اسناد مقرر گرديده است در اداره ثبت به امانت گذاشته شود.

وصيت از ريشه وصي و در لغت به معناي عهد ، فرمان دادن و سفارش كردن مي باشد.

در هر وصيت نامه اي عناصري وجود دارد كه شامل موصي يا وصيت كننده مي شود، دومين عنصر موصي له است به معني كسي كه وصيت به نفع او شده فردي كه از وصيت مي تواند استفاده كند و سومين عنصر را موصي به مي دانند كه يعني مال و موردي كه براي وصيت انجام مي شود، و فرد وصي نيز كسي است كه به وصيتي كه وجود دارد به صورت كامل عمل كند.

وصيتي است كه موصي يك يا چند نفر را ، براي انجام امر يا امور يا تصرفات ديگري براي بعد از زمان فوتش ، مسئول مي نمايد . مثل اينكه وصيت كند ، تا بعد از مرگش ديون و مطالبات تسويه نمايد .وصيت عهدي يك نوع ايقاع است اين بدين مفهوم مي باشد كه نياز به قبول طرف ندارد .

وصيت هر فرد صرفا تا سقف يك سوم از اموال ، امكان دارد.

هر شخصي كه اهليت ( مثل مجنون وسفيه و..اهليت ندارنند) داشته باشد . ممنوعيت قانوني در واگذاري اموالش نداشته باشد ( ورشكسته و…نباشد ) .اهليت وصيت كننده ، تنها تا هنگام تنظيم وصيت نامه معتبر است و لازم نيست تا زمان فوت او ادامه واستمرار داشته باشد .

كسي كه وجود داشته باشد و يا اينكه نطفه منعقد شده باشد تا بتواند مالك عين و منافع مورد وصيت شود .

وصيت نامه خود نوشت سند عادي است بنابراين وارثان و ساير اشخاص ذينفع مي‌توانند در اصالت آن اظهار ترديد كنند. يعني مي‌توانند بگويند كه خط و امضاء منتسب به موصي نيست؛ در اين صورت بر عهده موصي له است كه انتساب وصيت نامه را به شخص موصي اثبات كند. در موردي كه اصالت وصيت نامه محرز گردد، اما به درستي تاريخ آن اعتراض شود در اين حالت كسي كه ادعا دارد تاريخ وصيت نامه نادرست است و يا تحريف شده بايد اين موضوع را در دادگاه ثابت كند.افرادي كه وصيت نامه خودنوشت به آن‌ها سپرده شده مي‌بايست بلافاصله بعد اطلاع از تاريخ فوت موصي وصيت نامه را به دادگاه محل وقوع تركه (دارايي زمان فوت متوفي) ارائه نمايند.

اگر وصيت كننده نسب به بيشتر از يك سوم از اموال خود وصيت كند، اين وصيت به شرطي صحيح است كه ورثه ميزان اضافه بر ثلث را اجازه كنند.ممكن است وصيت كننده مال مشخصي را به عنوان مورد وصيت مقرر كرده باشد. در اين حالت قيمت آن مال محاسبه مي‌شود و اگر قيمت آن بيش از يك سوم تركه ميت باشد، به ميزان يك سوم از قيمت متعلق به طرف وصيت (موصي) و بقيه متعلق به ورثه است.

وصيت نامه رسمي مصون از تعرض است و اين نوع وصيت‌نامه نيازي به مراحل اثباتي نخواهد داشت و مانند ساير اسناد رسمي لازم‌الاجرا است.

وصيت نامه رسمي اعتبار خاصي دارد و به دليل اينكه ثبت آن در دفاتر اسناد رسمي انجام مي شود مثل تمام اسناد ديگري كه در اين اماكن انجام مي شود اعتبار در سطح بالايي دارد و از اين لحاظ اگر وصيت نامه اي رسمي نوشته شود چه موضوعي كه دارد جزء اموال منقول باشد و چه اموالي كه به صورت غير منقول انجام شود به راحتي و بدون اينكه نيازي باشد كه به دادگاه مراجعه كرد و وصيت را اجرا كرد و به آساني اجراي آن قابليت دارد. همه محتوياتي كه در اين وصيت نامه وجود دارد و هر چه امضا و… وجود داشته باشد از لحاظ قانوني و رسمي اعتبار خود را به صورت كامل دارد و نمي توان آن را غير قانوني دانست و تنها در مواقعي مي توان به اين وصيت نامه ها شك كرد كه ادعاي جعل آن را انجام بدهند و به هيچ عنوان به محتوياتي كه در اين وصيت نامه موجود است و يا امضاهايي كه توسط موصي و شاهدين و خود نويسنده وصيت نامه انجام شده است ترديدي راه داد و شكي كرد.

در صورتي كه وارث به شكل وصيت نامه و يا هر كدام از مفاد آن اعتراض داشته باشد مي تواند درخواست دهد كه وصيت نامه باطل است ، براي اينكه باطل بودن آن را نشان دهد بايد از طريق مراجع قانوني اقدام كرد و دادخواستي را در نظر گرفت و در دفاتري كه خدمات قضايي انجام مي شود پيگير اين مسأله شد و در صورتي كه به زمان رسيدگي نزديك شود لازم است تمام مواردي كه به هر صورتي مي توان ثابت كرد كه اين وصيت نامه رد است را اعلام كرد و دادگاه بتواند تمام اطلاعات را اعم از قواعد حقوقي و … و يا اصول شكلي در نظر بگيرد و بتواند رد كند.

وصي نسبت به آنچه در دست دارد در حكم امين است و تا زماني كه تعدي يا تفريط نكند نسبت به اموال مسئول نخواهد بود. وصي بايد طبق وصاياي موصي عمل كند در غير اين صورت ضامن است و عزل مي‌شود.